Usbilim Sosyal Bilimler Dergisi

DOĞAL HUKUK VE OMBUDSMAN: OMBUDSMANİŞİMİN KÜLTÜREL/FELSEFİ TEMELLERİ ÜZERİNE BİR BAKIŞ

2025-03-26T11:53:56+03:00

Ombudsman, kamu yönetimi sorunlarına karşı bir devlette vatandaşlardan şikâyet alarak görev yapan bir teşkilattır. Dünyada ilk defa 18. Yüzyılda İsveç’te ortaya çıkmıştır. Günümüzde tüm çağdaş devletlerde ve diğer kıtalarda farklı devletlerde uygulanmaktadır. Doğal hukuk da binlerce yıllık bir hukuk geleneği olarak günümüze kadar ulaşmış bir yasa, adalet, hak üzerine fikir üreten bir kuramdır. Çağdaş doğal hukukun özellikle İngiliz ve Anglo-Sakson kökenli analitik felsefe ile olan ilişkisi, ombudsman üzerinden bir katkı ile çalışmada sunulmaktadır. Bu bakımdan da, doğal hukuk ve ombudsman arasında derin bir bağ olduğu söylenebilir. Kuram ve kavram üretme bağlamında bu bağın ve diğer açıklamaların oldukça önemli bir yöntem sağladığı düşünülmektedir. Bu çalışmada, daha önce literatüre kazandırılan ombudsmanişimin doğal hukuk ile kültürel/felsefi temellerinin kurulması amaçlanmaktadır. Ombudsmanişim, özellikle sübjektif doğal hak anlayışı ile doğal hukuka etki etmektedir. Çalışmanın yöntemi, literatür taramasıdır. Çalışmanın sonuçlarına göre; ombudsmanişim çağdaş doğal hukuk geleneğine ombudsman teorisi üzerinden katkı vermektedir. Ahlak ve adaleti hukuk üretme mantığının temeline taşımaktadır.

ÖZEL OKULLARDA TOKSİK LİDERLİK: YÖNETİCİ DAVRANIŞLARININ KURAMSAL VE KAVRAMSAL ANALİZİ

2025-03-27T10:23:19+03:00

Bu çalışma, özel okullarda görev yapan yöneticilerin sergileyebileceği toksik liderlik davranışlarını kuramsal ve kavramsal düzlemde inceleyerek, bu liderlik biçiminin eğitim örgütleri üzerindeki potansiyel etkilerine dikkat çekmeyi amaçlamıştır. Toksik liderlik, baskıcı, kontrolcü ve zarara yol açan tutum ve davranışlarıyla örgütsel yapıyı olumsuz etkileyen bir liderlik türüdür. Diğer liderlik biçimlerinden farklı olarak, toksik liderler kendi çıkarlarını ön planda tutar, çalışanların refahını ve örgütsel hedefleri geri planda bırakırlar. Bu liderlik anlayışında, lider yüceltilirken çevresi değersizleştirilir, hata kabul edilmez ve eleştiriler susturulmaya çalışılır. Liderin her kararının doğru olduğu algısı yaratılırken, çalışanlar üzerinde sürekli baskı kurulur. Toksik liderler örgütte korku, güvensizlik ve iletişim bozukluklarına neden olur. Çalışanların psikolojik sağlığı olumsuz etkilenir; stres, tükenmişlik ve işten ayrılma eğilimleri artar. Bu liderler başarının yalnızca kendi denetimleri altında gerçekleşmesini ister, aksi durumlarda süreci sabote etmeye kadar varan tutumlar sergileyebilirler. Çalışanlara özgürlük tanımaz, onları kontrol altında tutar ve uyumsuzluk gösterenleri sistem dışına iterler. Toksik liderliğin ortaya çıkmasında yalnızca liderin kişiliği değil, çevresinin tutumu da etkilidir. Çalışanların özgürlük bilincinin zayıf olması, liderin baskısını kabullenmeleri ya da direniş göstermemeleri bu süreci besleyebilir. Ayrıca zayıf kurum yapıları ve denetim eksikliği toksik liderliğe uygun ortam oluşturur. Toksik liderler farklı şekillerde ortaya çıkabilir: narsist, zorba, kontrol takıntılı veya pasif-agresif gibi özellikler taşıyabilirler. Ortak noktaları ise örgütsel sağlığa zarar vermeleridir. Bu nedenle liderlik seçimlerinde yalnızca yönetsel yeterlilik değil, etik değerlere bağlılık, empati ve şeffaflık gibi insani nitelikler de göz önünde bulundurulmalıdır.

MEKÂNA ÖZGÜ SANAT BAĞLAMINDA YAPIT-İZLEYİCİ ETKİLEŞİMİNDE TEKSTİL SANATININ OLANAKLARI

2025-09-28T21:03:51+03:00

Bu çalışma, mekâna özgü sanat bağlamında tekstil sanatının izleyiciyle kurduğu etkileşimsel ve çok boyutlu ilişkileri disiplinlerarası bir bakış açısıyla incelemektedir. Araştırma, sanatsal bir ifade aracı olarak tekstilin duyusal, kültürel, teknolojik ve toplumsal boyutlarını kuramsal tartışmalar ve uluslararası düzeyde seçilmiş vaka örnekleri üzerinden ele almaktadır. Uluslararası seçkide, Janet Echelman’ın kamusal ölçekli ağ enstalasyonları, Do Ho Suh’un göç hafızasını çağrıştıran şeffaf kumaş mimari yapıları, Ernesto Neto’nun bedensel katılımı teşvik eden organik tekstil formasyonları, Refik Anadol’un veri temelli dijital yüzey projeksiyonları, teamLab’in sürükleyici mekânsal deneyimleri ve urban knitting gibi katılımcı pratikler, tekstilin sanatsal bağlamda sunduğu olanakları görünür kılan örnekler olarak analiz edilmiştir. Bulgular, tekstilin mekâna özgü sanatta üç temel rol üstlendiğini göstermektedir. Bunlar sırasıyla, izleyiciye duyusal ve bedensel katılım imkânı sağlamak, kültürel bellek ve kimlik katmanlarını görünür kılmak, toplumsal bağları güçlendiren kolektif süreçlere aracılık etmek olarak tanımlanabilir. Dijitalleşme ve yeni medya teknolojileri ise, bu işlevleri fiziksel mekânın sınırlarının ötesine taşıyarak sanal ortamlarda yeniden üreterek estetik deneyimi genişletmektedir. Çalışma, tekstilin mekâna özgü sanatta yalnızca malzeme değil, aynı zamanda estetik, kültürel ve iletişimsel bir ara yüz olarak konumlandığını ortaya koymakta; sanatçılar, küratörler ve araştırmacılar için hem kuramsal hem de uygulamalı düzeyde yeni perspektifler sunmaktadır.