OKUL YÖNETİCİLERİNİN DAĞITIMCI LİDERLİK ÖZELLİKLERİNİN TEORİK ÇERÇEVEDE İNCELENMESİ
EXAMINING THE DISTRIBUTED LEADERSHIP CHARACTERISTICS OF SCHOOL PRINCIPLES WITHIN A THEORETICAL FRAMEWORK
Özet Görüntüleme: 10
/ 
PDF İndirme: 3
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17735105Anahtar Kelimeler:
Dağıtımcı Liderlik, Okul Yöneticisi, Teorik ÇerçeveÖzet
Bu çalışmanın amacı, okul yöneticilerinin dağıtımcı liderlik özelliklerini teorik çerçevede incelemek ve literatürde yer alan modeller, roller ve araştırma bulguları üzerinden dağıtımcı liderliği bütüncül bir yapıda değerlendirmektir. Çalışmada yöntem olarak doküman incelemesi tercih edilmiş; konuya ilişkin kitaplar, makaleler, tezler ve kuramsal yaklaşımlar taranarak dağıtımcı liderliğin eğitim örgütlerindeki görünümü analiz edilmiştir. Dağıtımcı liderlik, liderliğin tek bir kişide toplanmadığı, aksine okulun tüm paydaşlarına (öğretmenler, öğrenciler, idari personel, veliler) yayıldığı bir liderlik anlayışı olarak ele alınmıştır. Çalışmada Elmore, Gronn ve Spillane tarafından geliştirilen dağıtımcı liderlik modelleri ayrıntılı biçimde açıklanmış; dağıtımcı liderliğin iş birliği, sorumluluk paylaşımı, etkileşim, hesap verebilirlik ve demokratik karar alma süreçlerini güçlendirdiği vurgulanmıştır. Ayrıca Türkiye’de yapılan araştırmalar incelenerek, dağıtımcı liderliğin öğretmen motivasyonu, örgütsel bağlılık, okul etkililiği, mesleki topluluk düzeyi ve örgütsel öğrenme gibi değişkenler üzerinde olumlu etkileri ortaya konmuştur. Sonuç olarak, dağıtımcı liderliğin okul yöneticileri için önemli bir liderlik yaklaşımı olduğu; okullarda demokratik ortamın güçlendirilmesine, öğretmen katılımının artmasına, okul başarısı ve etkililiğinin yükselmesine katkı sağladığı belirlenmiştir. Öneriler kapsamında ise okul yöneticilerinin dağıtımcı liderlik davranışlarını geliştirmelerine yönelik hizmet içi eğitimlerin artırılması, karar alma süreçlerine tüm paydaşların aktif biçimde dâhil edilmesi, iş birliğini teşvik eden okul ikliminin güçlendirilmesi ve öğretmenlerin liderlik rollerini üstlenmelerine olanak tanıyan uygulamaların yaygınlaştırılması tavsiye edilmektedir.
Referanslar
Adeniyi, W. O. (2014). Personality traits and administrative effectiveness of secondary school principals in southwestern nigeria. Advances in Social Sciences Research Journal, 1(8), 198-206.
Akgün, Ö. F. (2019). Dağıtımcı liderlik davranışlarının okul türüne ve müdürlerin belirli özelliklerine göre incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Maltepe Üniversitesi.
Arabacı, İ. B., Karabatak, S. ve Polat, H. (2016). Ortaöğretim okulu yöneticilerinin dağıtımcı liderlik rollerine ilişkin öğretmen algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1015-1032.
Ataş-Akdemir, Ö. (2016). Öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin dağıtımcı liderlik davranışlarının okulların akademik iyimserlikleri ile örgütsel bağlılık ve okul başarısıyla ilişkisi [Doktora Tezi]. Atatürk Üniversitesi.
Atılkan, B. (2019). Okul müdürünün dağıtımcı liderlik davranışları ile okulların etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Karabük Üniversitesi.
Baloğlu, N. (2016). Okul müdürlerinin dağıtımcı liderlik davranışları ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkiler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1858-1866.
Benne, K. D., & Sheats, P. (1948). Functional roles of group members. Journal of Social Issues, 4(2), 41-49.
Çelik, V. (2013). Eğitimsel liderlik. Pegem A Yayınevi.
Elmore, R. F. (2000). Building a new structure for school leadership. Albert Shanker Institute.
French, J. R. P. Jr., & Snyder, R. (1959). Leadership and ınterpersonal power. Rosalind Dymond Cartwright (Ed.), Studies in social power (pp. 118-149 Michigan: University of Michigan.
Gibb, C. (1954). Leadership. Handbook of Social Psychology, 2, 877-914.
Gronn, P. (2000). Distributed properties: A new architecture for leadership. Educational Management and Administration, 28(3), 317-338.
Gronn, P. (2002). Distributed leadership as a unit of analysis. Leadership Quarterly, 13, 423-451.
Gronn, P. (2003). The new work of educational leaders: Changing leadership practice in an era of school reform. Paul Chapman.
Gürsel, M. (2013). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi (Kavramlar, süreçler ve uygulamalar). Çizgi Kitabevi.
Güzel, F. ve Güzel-Evecen, H. (2022). Pandemi sürecinde okul yöneticilerinin dağıtımcı liderlik davranışlarının öğretmenlerin motivasyonlarına etkisi. Okul Yönetimi Dergisi, 1(1), 19-32,
Harris, A. (2003). Teacher leadership as distributed leadership: heresy, fantasy or possibility?. School Leadership and Management, 23(3), 313-324.
Harris, A. (2004). Distributed leadership and school ımprovement: leading or misleading? Educational Management Administration & Leadership, 32(1), 11-24.
Harris, A. (2007). Distributed leadership: Conceptual confusion and empirical reticence. International Journal of Leadership in Education, 10(3), 315-325.
Harris, A. (2008). Distributed Leadership: According to the Evidence. Journal of Educational Administration, 46(2), 172-188.
Harris, A., & Spillane, J. P. (2008). Distributed leadership through the looking glass. Management in Education, 22(1), 31-34.
Harris, A., Brown, D., & Abbott, I. (2006). Executive leadership: another lever in the system?. School Leadership and Management, 26(4), 397-409.
Heck, R. H., & Hallinger, P. (2009). Assessing the contribution of distributed leadership to school ımprovement and growth in math achievement. American Educational Research Journal, 46(3), 659-689.
Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2015). Eğitim yönetimi teori, araştırma ve uygulama. Çeviren: Selahattin Turan. Nobel Akademik Yayıncılık.
Kara, C. (2022). Okul müdürlerinin dağıtımcı liderlik becerileri ile okul aile bağlantısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
Katz, R. L., & Kahn, D. (1978). The social psychology of organizing. Wiley & Sons.
Kulu, M. (2020). Okul yöneticilerinin dağıtımcı liderlik davranışları ile öğretmenlerin mesleki topluluk düzeyleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi.
Kurt, T. (2016). Öğretmen liderliğini açıklamaya yönelik bir model: Dağıtımcı liderlik, örgütsel öğrenme ve öğretmenlerin öz yeterlik algısının öğretmen liderliğine etkisi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 41(183), 1-28.
Latif, H., Majoka, M. I., & Khan, M. I. (2017). Emotional intelligence and job performance of high school female teachers. Pakistan Journal of Psychological Research, 32(2), 333-351.
Lumby, J. (2003). Distributed leadership in colleges: Leading or misleading? Educational Management and Administration, 31(3), 283-293.
Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği (07.09.2013 tarih ve 28758 sayılı Resmi Gazete).
Özdemir, M. (2012). Dağıtımcı liderlik envanteri’nin türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 18(4), 575-598.
Rabindarang, S., Bing, K. W., & Yin, K. Y. (2014). The influence of distibuted leadership on job stres in technical and vocational education. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 4(1), 490-499.
Reicher, S., Haslam, S. A., & Hopkins, N. (2005). Social identity and the dynamics of leadership: Leaders and followers and collaborative agents in the transformation of social reality. The Leadership Quarterly, 16, 547-568.
Schein, E. H. (1988). Organizational psychology. Prentice-Hall.
Shafique, I., Kalyar, M. N., & Ahmad, B. (2018). The nexus of ethical leadership, job performance, and turnover intention: The mediating role of job satisfaction. Interdisciplinary Description of Complex Systems, 16(1), 71-87.
Spillane, J. P. (2005). Distributed leadership. The Educational Forum, 69(2), 143-150.
Spillane, J. P. (2006). Distributed leadership. Jossey-Bass.
Spillane, J. P., Halverson, R., & Diamond, J. B. (2001). Investing school leadership practice: A distributed perspective. Educational Researcher, 3(3), 23-28.
Spillane, J. P., Halverson, R. & Diamond, J. B. (2004). Towards a theory of leadership practice: A distributed perspective. Journal of Curriculum Studies, 36(1), 3-34.
Şahin, M., Uğur, C., Dinçel, S., Balıkçı, A. ve Karadağ, E. (2014). Dağıtımcı liderlik ölçeğinin türkçeye uyarlanması, dil geçerliği ve ön psikometrik incelenmesi. Eğitimde Politika Analizi Dergisi, 3(2), 19-30.
Uçar, R. (2015). İlkokul müdürlerinin dağıtımcı liderlik davranışları ile öğretmenlerin motivasyon ve yaratıcılık düzeyleri arasındaki ilişki (Diyarbakır ili örneği) [Doktora Tezi]. Dicle Üniversitesi.
Wahab, J. A., Hamid, A. H. A., Zainal, S. and Rafik, M. F. M. (2013). The relationship between headteachers’ distributed leadership practices and teachers’ motivation ınnational primary schools. Asian Social Science, 9(16), 161-267.
Woods, P. A., Bennett, N., Harvey, J. A. and Wise, C. (2004). Variabilities and dualities in distributed leadership: Findings from a systematic literature review. Educational Management Administration Leadership, 32(4), 439-457.
Yetim, Z. (2016). İlköğretim kurumlarında dağıtımcı liderlik ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki (Seydikemer Örneği). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(43), 1565-1572.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
Yıldırım, N. (2017). Dağıtımcı liderlik: Kavramsal bir çerçeve. International Journal of Field Education, 3(2), 18-25.
Yılmaz, D. ve Turan, S. (2015). Dağıtılmış liderliğin okullardaki görünümü: bir yapısal eşitlik modelleme çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 21(1), 93-126.
İndir
Yayın Tarihi
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Usbilim Sosyal Bilimler Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
